واژه ارتودنسی مرکب از دو بخش ارتو به معنی درست و ادوس به معنی دندان است.ارتودنسی درمانی است که برای رفع نامرتبی ، ردیف کردن و هماهنگ کردن دندان ها، انجام می شود ؛ البته مرتب کردن دندان ها تنها فایده ارتودنسی نیست.این درمان باعث ارتقاء سلامت کلی دهان و دندان می شود وبه زیبایی بیشتر دندان ها، فک و صورت و نیز بهبود عملکرد آنها هنگام غذا خوردن میپردازد.
در چه صورت فرد به ارتودنسی نیاز دارد
موارد مختلفی وجود دارد که موجب میشود فرد به ارتودنسی نیاز پیدا کند. در ادامه به برخی از اصلی ترین مشکلاتی که بر اثر آنها فرد به ارتودنسی نیاز پیدا میکند اشاره کردهایم:
- هنگامی که دندان های فوقانی همپوشانی زیادی با دندان های تحتانی دارند.
زمانی که دندان های پایین جلوتر و دندان های بالا عقب تر از حد معمول هستند.
زمانی که دندان های تحتانی و فوقانی هنگام غذا خوردن به درستی بر روی یکدیگر قرار نگیرند.
وجود فاصله زیاد بین دندان ها که بر اثر عوامل زیادی از جمله وراثت، از دست دادن یک دندان، رشد ناقص و شکستگی دندان بوجود میآید.
کج شدن دندان ها، قرار گرفتن برخی دندان ها روی هم و سایر عواملی که منجر با نامرتب بودن دندان ها میشود.
بیمارانی که نیاز به ارتودنسی دارند با چه مشکلاتی روبرو شده اند
عدم اعتماد به نفس؛ دندان های نامرتب ظاهری ناخوشایند مخصوصاً هنگام لبخند زدن برای فرد ایجاد میکند. این امر منجر به از دست دادن اعتماد به نفس در افراد میشود.
پوسیدگی دندان؛ یکی دیگر مشکلات دندان های نامرتب یا دندان هایی که فاصله کم یا زیادی از هم دارند، پوسیدگی دندان در اثر رعایت نشدن بهداشت و پاک نشدن دندان ها در برخی از قسمت ها است.
مشکلات تغذیه؛ دندان هایی که کج و نامرتب هستند، در جویدن صحیح غذا نیز مشکلاتی را به وجود آورده و تغذیه فرد را تحت تأثیر قرار میدهند. مشکلاتی از قبیل هضم سخت تر و بوی بد دهان بر اثر باقی ماندن تکه های غذا در دهان از این جملهاند.
درد؛ دندان هایی که شکل نامناسبی دارند ممکن است گاهی ایجاد درد و حتی مشکلات جدی در ناحیه گردن، شانه و فک برای فرد بیمار ایجاد کنند.
نحوه درمان با ارتودنسی
دو نوع درمان با ارتودنسی به شکل متداول برای فرد بیمار انجام میشود؛ ارتودنسی متحرک و ارتودنسی ثابت.
کاری که در هر دوی این روش ها انجام میشود بهبود وضعیت دندان ها و فک است تا وضعیتی مناسب و استاندارد برای فرد ایجاد کند. این تغییر به واسطه فشار بسیار کم، اما مداوم بر روی دندان ها و فک انجام میشود. شدت این فشار به واسطه شکل دندان ها، سن بیمار و دیگر خصوصیات فیزیولوژیک تعیین میشود. در صورتی که نیاز به ارتودنسی برای فرد در زمان مناسب تشخیص داده نشود و درمان مناسب انجام نگیرد و این ناهنجاری افزایش پیدا کند، ممکن ارتودنسی همراه با جراحی انجام شود.
از آنجایی که این درمان آهسته و پیوسته انجام میشود، درد زیادی برای فرد ندارد. تنها در ابتدای دوره درمان ممکن است درد خفیفی به واسطه قرارگیری براکت ها و پلاک ها بر روی دندان برای بیمار ایجاد شود که این درد پس از مدتی برطرف خواهد شد.
این براکت ها از جنس های مختلف از جمله فلز، پلاستیک و سرامیک ساخته میشوند.
انواع ارتودنسی
ارتودنسی میتواند با براکت های همرنگ دندان، براکت های نامرئی با پلاک شفاف و یا به صورت مخفی در پشت دندان ها انجام شود. ارتودنسی به شکل های مختلفی انجام میشود که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
ارتودنسی ثابت
در این روش ارتودنسی به صورتی بر روی دندان ها قرار میگیرد که در طول دوره درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان بیمار وجود ندارد. اجزای اصلی این درمان براکت و سیم است. در ارتودنسی ثابت دندان ها نیاز به هدایت دقیق با فشار بیشتر دارند. در این روش، از براکت ها و نوار هایی استفاده میشود که موقتاً به دندان گیر میکنند. همچنین یک سیم انعطاف پذیر تمام قلاب ها را به یکدیگر متصل کرده و کمک میکند که دندان ها اجازه حرکت داشته باشند. خارج کردن این براکت ها از دهان تنها توسط دندانپزشک امکان پذیر است.
ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک به صورتی بر روی دندان ها قرار میگیرد که قابلیت خارج شدن داشته باشد. البته ممکن است بنابر تجویز متخصص ارتودنسی خروج آن از دهان در زمانهایی کوتاه، مثلاً برای غذا خوردن یا مسواک زدن باشد. در ارتودنسی متحرک سیم های نازک و حساس با تعدادی فنر، فشار ملایمی به دندانها وارد میکنند.
ارتودنسی مخفی
این نوع از ارتودنسی به وسیله پلاستیک های بی رنگ در پشت دندان نصب میشوند. طول درمان هر ست از این پلاستیک های سفت و بی رنگ دو هفته است. این ارتودنسی پس از دو هفته جایگزین میشود. این قالبها را میتوان هنگام غذا خوردن و مسواک زدن خارج کرد. برای استفاده از این روش درمان، باید همه دندان های دائمی در آمده باشند.
ارتودنسی سریع
یکی از جدیدترین روش های موجود، ارتودنسی سریع است که بدون سیم کشی انجام میشود و تقریباً میتوان آن را نامردی دانست. بیماران با این روش میتوانند به راحتی غذا بخورند و مشکلی در تمیز کردن دندانها نخواهند داشت. البته این روش برای دندانهایی که مشکلات کوچکتری دارند قابل استفاده است. این روش برای بزرگسالان و نوجوانان کارایی دارد و هزینه آن نسبت به دیگر روش های ارتودنسی بیشتر است.
ممکن است طول درمان در این روش بیشتر باشد. به طور کلی از سه ماه تا ۱۲ ماه ممکن است طول درمان به طول بیانجامد. این روش به زیبایی دندان کمک زیادی میکند. در این متد بر خلاف روشهای سنتی در ابتدا تاج دندان و سپس به مرور ریشه دندانها جابهجا میشود.
از آنجایی که حرکت دادن تاج دندان سریعتر صورت میگیرد، اثرگذاری آن نیز سریعتر بوده و بیمار نسبت به روند بهبودی احساس رضایت بیشتری خواهد داشت. اما باید توجه داشت که روند جابجایی ریشه در هر صورت به زمان بیشتری نیاز دارد.
طول دوره درمان
درمان به روشهای مختلف ارتودنسی برای مشکلات فک و دندان بین یک تا سه سال به طول میانجامد. زمان مناسب برای شروع درمان دندان های ناهنجار از ۸ سالگی تا قبل از سن بلوغ است. در صورتی که درمان در این زمان انجام نشود، بهتر است درمان به بعد از سن بلوغ و رشد فک و صورت موکول شود. البته با بالاتر رفتن سن طول درمان نیز بیشتر خواهد بود. در طول دوره درمان و انجام ارتودنسی، بسته به تشخیص پزشک معالج باید هر دو هفته تا هر دوماه یک بار برای چکاپ به پزشک مراجعه کنید.
بهداشت دهان و دندان در طول دوره ارتودنسی
رعایت بهداشت دهان و دندان همواره ضروری است. اما این امر دز طول دور درمان حساسیت و دقت بیشتری میطلبد. از جمله روشهای مراقبت دهان و دندان میتوان به مسواک زدن، استفاده از دهان شویه، رژیم غذایی مناسب و استفاده از نخ دندان اشاره کرد.
مسواک زدن؛ دندان ها هر روز باید به صورت کامل مسواک زده شوند. از آنجا که سیم ها ظریف و حساس هستند باید به آرامی و با دقت تمیز شوند تا آسیب نبینند. در عین حال باید از تمیزی دندان و سیم ها اطمینان حاصل کنید. حداقل دو بار در طول شبانه روز باید دندان ها را مسواک بزنید.
دهان شویه؛ استفاده از مایع دهان شویه بسیار برای فردی که تحت درمان ارتودنسی قرار دارد ضروری است.
رعایت رژیم غذایی؛ در طول درمان و بعد از آن باید در مصرف مواد غذایی دقت کنید. کاهش چربی ها و نوشیدنی های شیرین و حاوی مواد قندی گازدار از جمله مواردی است که باید رعایت شود.
نخ دندان فوق نازک؛ از آنجایی که پاکیزگی کامل دندان در حین درمان بسیار اهمیت دارد باید به خاطر داشت استفاده از نخ دندان فوق نازک و نخ دندان دسته دار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است شما می توانید با استفاده از نخ دندان از خارج شدن تمامی تکه های غذا از بین دندان ها اطمینان حاصل کنید.
منبع : شرکت نخ دندان مینا